लडाख मधील उमलींगला पास सायकल वारी...सायकल रेल्वेने आणि बसने कशी न्यायची...१५ ते १७ जुलै २०२४...

लडाख मधील उमलींगला पास सायकल वारी... १५ ते १७ जुलै २०२४

सायकल रेल्वेने आणि बसने कशी न्यायची...

दोन दिवस अगोदर वांद्रा टर्मिनसला जाऊन चंदीगड एक्स्प्रेस ट्रेनच्या लगेज मध्ये सायकल टाकण्याबाबत चौकशी केली...

कळले की... चंदीगड एक्स्प्रेसची  लगेज बोगी खाजगी ठेकेदाराला दिली आहे... लगेज प्रमुखाच्या मदतीने ठेकेदार तिवारी याचा परिचय झाला... अतिशय गोडबोल्या तिवारी म्हणाला रेल्वेमध्ये सायकल चाळीस किलो समजली जाते... त्याप्रमाणे प्रती किलो ४० रुपये प्रमाणे पैसे द्या... म्हणजे एका सायकलचे १६०० रुपये द्यावे लागणार होते.

तिवारीला म्हणालो... हे तर खूप जास्त आहेत. लगेज अधीक्षक यांनी माझी ओळख निवृत्त रेल्वे अधिकारी म्हणून तिवारीला करून दिली. तेव्हा तिवारी एका सायकलचे ६०० रुपये मागू लागला... त्याला सांगितले मागच्या वेळी मुंबई ते चंदीगड साठी रेल्वेला ३५० रुपये दिले होते...  हो ना करता तो एका सायकलसाठी ४०० रुपये घेण्यास तयार झाला...

त्यानंतर सायकल लोडिंग अनलोडींग साठी १०० रुपये मागू लागला... त्याला म्हणालो... सायकल पॅकिंग, लोडिंग, अनलोडींग सर्व आम्हीच करणार आहोत...

प्रत्यक्ष सायकल लगेज मध्ये लोड करताना... संजयची, परेशची आणि माझी अशा तीनही सायकल व्यवस्थितपणे बंजी कॉर्डने बांधून लगेज मध्ये ठेवल्या... त्याची कसलीही रीसिट तिवारीने दिली नाही... अनलोडिंग साठी चंदीगड येथे कोणाशी संपर्क करायचा याची विचारणा केली असता... चंदीगडचा   ठेकेदार हरविंदरसिंग यांचा नंबर मिळाला... हरविंदरला तातडीने फोन लावला आणि सायकलची माहिती दिली...

विशेष म्हणजे या गाडीचा  लगेज डबा चंदीगड येथेच उघडणार होता... त्यामुळे आम्ही निश्चिंत झालो...‌ टुरिंग सायकलिंग करताना... जेव्हा रेल्वेने सायकल घेऊन जायची असते तेव्हा अगोदर स्टेशनवर जाऊन सर्व माहिती काढणे अतिशय आवश्यक असते... याची प्रचिती आली...

दुसऱ्या दिवशी गाडीने अंबाला सोडल्यावर संजय रेल्वे डब्यांच्या आतून सायकल ठेवलेल्या लगेज डब्याकडे निघाला... बाकीचे समान चंदीगड स्टेशनला उतरविण्याची जबाबदारी माझ्यासह परेशने स्वीकारली...

गाडीने अंबाला सोडले आणि धुवाधार पाऊस सुरू झाला... गाडीतले सामान हळूहळू दरवाजा जवळ नेऊन ठेवले... बंदिस्त वातानुकूलित डब्यापेक्षा दरवाजातून दिसणारे पावसाळी वातावरण आणि वाऱ्याने डोलणारी विस्तीर्ण शेते पाहून मन भावविभोर झाले... 

कितीतरी वेळ डोळ्यासमोरून सरकणारी  पळती झाडे पाहताना जणू काही निसर्गाशी लपंडाव खेळत होतो... वाऱ्याच्या झोताने दरवाज्यातून आत येणारे पावसाचे तुषार डोळ्याच्या पापणीवर पडत होते आणि गालावरून घरंगळत ओठांना स्पर्शून हनुवटीवर थबकत होते...  प्रत्येक क्षणाचा एक मध असतो... त्या क्षणांचा मध टिपत मदहोश झालो होतो... जे आपल्याकडे असते ते आपल्याकडे चालत येते... यालाच निसर्गावरचे प्रेम म्हणतात काय...

या बेधुंद क्षणांचा आनंद लुटत असताना चंदीगड कधी आले ते कळलेच नाही... तातडीने सर्व सामान उतरवले... आणि तडक संजयला मदत करायला लगेज डब्याकडे निघालो...

संजयने व्यवस्थित सायकल उतरवून घेतल्या होत्या... सर्व सामान सायकलवर लावून चंदीगड स्टेशनच्या पुढच्या बाजूने तडक स्टेशन बाहेर पडलो... खाजगी लगेज ठेकेदार असल्यामुळे सायकलसाठी गेटपास सुद्धा मिळाला नाही... 

चंदीगड स्टेशन वरून बस स्टँड सेक्टर ४३ कडे जायचे होते. हा आंतरराज्य बस स्टँड १४ किमी अंतरावर होता...  गुगल मॅप लावून चंदीगडमध्ये बस स्टँडकडे सायकल सफर सुरू झाली... चंदीगड अतिशय सुनियोजित शहर असल्यामुळे येथे सायकल ट्रॅक आहेत आणि त्यावरून आरामात सायकलिंग करता येते. वाटेत एका धाब्यावर पनीर पराठा आणि पकोडे खाल्ले... ISBT बस अड्ड्यावर पोहोचायला पाच वाजले होते... 

हा बस स्टँड अतिशय स्वच्छ होता... आता वातावरण उबदार झाले होते... सहा वाजता दिल्ली वरून लेहला जाणारी बस आली... परंतु त्याच्या  टपावर कॅरीयर नव्हते आणि डिकी सुद्धा अतिशय छोटी होती... 

याची माहिती अगोदरच मिळाल्यामुळे चंदीगड ते मनाली हिमसुता व्होल्व्हो बसची तिकीट काढली होती... रात्री नऊ वाजता बस कंडक्टर मनोज कुमारची भेट घेतली... बरोबर साडेनऊ वाजता हिमसुता बस स्टँडवर आली. सायकलींचे पुढचे चाक काढून तीनही सायकल उलट्या करून डिकी मध्ये सहज राहिल्या... सोबत पॅकिंग म्हणून पनियार बॅग आणि सॅक सायकलला लावून ठेवल्या... 

सायकलींसाठी लगेज तिकीट काढले ते आमच्या तिकिटाच्या अर्धे म्हणजे रू. ५६०  होते... सरकारी बस असल्यामुळे रीतसर लगेज तिकीट मिळाले... बसचे तिकीट मुंबईवरून महिनाभर आधी ऑन लाईन काढल्यामुळे पुढच्या सीट मिळाल्या होत्या... बस वाहकाने प्रत्येकाला एक एक पाण्याची बाटली दिली... आणि सुरू झाली थंडगार बस सफर मनालीकडे...

सर्ली सुखावली होती... प्रथमच ती हिमाचल प्रदेशात प्रवेश करणार होती... हिमसुता  सुसाटत निघाली होती... ISBT बस स्टँड समोरच खाऊगल्ली गाड्यावर गरमागरम चाऊमिन आणि लस्सी प्यायल्यामुळे पोट सुखावले होते... परंतु ड्रायव्हरला भूक लागल्यामुळे हायवेवरील दुर्गा धाब्यावर तासाभरातच बस थांबली...

 पुढे थंडी सुरू होणार होती म्हणून धाब्यावर दाल खिचडी खायचे ठरविले... हॉटेल मालकाने राजमा करी भातात मिक्स करून दोन प्लेट दालखिचडी दिली... दालखिचडीचा नवा अवतार पाहून हसायला आले... परंतु बऱ्याच दिवसांनी राजमा राईस खाल्ल्याचा आनंद मिळाला...

हिमाचलमध्ये बस शिरल्यावर रात्री थंडी वाजणार म्हणून आधीच कानटोपी आणि विड चीटर काढून ठेवले होते... रात्री परेशला थंडी वाजायला लागली तेव्हा त्याने गाडीतील AC कमी करण्यासाठी ड्रायव्हरला सांगितले... ड्रायव्हर म्हणाला AC कमी केला तर गाडीतील मागच्या प्रवाश्यांना कुलिंग मिळणार नाही आणि ते उलट्या करायला लागतील. AC गाडीत उलट्या होत नाहीत... ही माहिती प्रथमच मिळाली...

ब्रम्ह मुहूर्तावर पहाटे चार वाजता गाडी मनाली बस अड्ड्यावर पोहोचली... गुलाबी थंडी जाणवत होती... बसच्या डिकीत शिरून टॉर्चच्या प्रकाशात सामान आणि सायकली बाहेर काढल्या... सायकल असेंबल करून तासाभरात तयार झालो... पुढील शोध मोहिमेसाठी... 

परममित्र सतीश आंबेरकरने मनालीत राहायची व्यवस्था केली होती... प्रथम लेहच्या प्रवासाची माहिती घेण्यासाठी बस स्टँड बाहेर आलो... एका जीपच्या ड्रायव्हरला विचारले लेहसाठी गाडी कुठे मिळेल... त्याने पल्लेदार भाषण ठोकले... मनाली आणि लेहच्या टॅक्सी युनियन यांच्या वादामुळे मनाली वरून लेहला जाणाऱ्या पॅसेंजर गाडीला रिकामे परत यावे लागते त्यामुळे तुम्हाला प्रत्येकी तीन हजार रुपये भाडे लागेल आणि सायकल साठी एक हजार लगेज द्यावे लागेल... वर म्हणाला... बोलावू काय गाडी... आम्ही हळूच तेथून सटकलो... पुढे रस्त्यात काही तरुण बसले होते... त्याच्याकडे लेह बसची चौकशी केली... त्यांनी सांगितले मॉल रोडला लेहसाठी गाडी मिळेल... त्यांच्या कडून मानली-लेह टॅक्सी मालक रिंकू सिंग यांचा नंबर मिळाला...

 पुन्हा बस स्टँडवर येऊन रिंकुला फोन लावला... रिंकू म्हणाला आता सहा वाजता माझी टेम्पो ट्रॅव्हलर निघते आहे लेहला... लेहचे भाडे त्याने माणशी २५०० रुपये सांगितले... आणि सायकल फुकट न्यायचे कबूल केले... त्यावर आम्हाला पीकअप करण्यासाठी स्वतःची जीप घेऊन बस स्टँडवर  आला... त्यामुळे मनालीला न थांबता पुढे प्रस्थान करायचे नक्की केले... पुन्हा चाके काढून सायकल जीपच्या टपावर बांधल्या...

पाच मिनिटात सामानासह टॅक्सी स्टँडकडे पोहोचलो... लेहला जाणाऱ्या टेम्पो ट्रॅव्हलरच्या टपावर इतर प्रवाशांचे सामान बांधाबांध सुरू होते... रिंकू म्हणाला आणखी तीन प्रवासी येणार आहेत त्यांचे सामान टपावर टाकले की त्यावर तुमच्या सायकल बांधूया... तो पर्यंत तुम्ही फ्रेश व्हा... जवळच सुलभ शौचालय होते... विशेष म्हणजे तेथे आंघोळीसाठी गरम पाण्याची व्यवस्था होती... आंघोळीसह प्रातर्विधी आटपले... पुढे माहीत नव्हते कधी गरम पाण्याने आंघोळ करायला मिळेल ते... 

समोरच्या टपरीवर बनब्रेड आणि आम्लेटसह चहा नाष्टा झाला... त्यानंतर संजय टेम्पो ट्रॅव्हलर गाडीच्या टपावर चढला आणि टपावरच्या सामानावर ड्रायव्हरच्या मदतीने सायकली व्यवस्थितपणें बांधल्या... 

आता सुरू झाली सफर लेहकडे... तेव्हढ्यात सतीश आंबेरकरचा फोन आला... त्याला सांगितले... आम्ही आता लेहकडे प्रस्थान करतोय... त्यामुळे तुझ्या होटेलवाल्याकडे  थांबता येणार नाही... तसेच हॉटेल मालक भोला ठाकूर याला सुद्धा निरोप दिला... पुढच्या वेळी नक्कीच तुझ्या हॉटेलमध्ये येऊ...

सर्ली अचंबित झाली होती... इतक्या तातडीने तिला अटल टनल पाहायला मिळणार म्हणून... मनात असणारी दुर्दम्य इच्छाशक्ती शरीराला किती प्रेरित करते याचा प्रत्यक्ष अनुभव घेत होतो... काल रात्री दहा वाजता बसने सुरू झालेली सफर आता लेहला जाऊन थांबणार होती... न दमता... न थकता... 

दहा हजार फुटावरील नऊ किमीचा अटल टनल दहा मिनिटात पार झाला... या अटल टनलमुळे रोहतांग पास बायपास होतो... आणि जवळपास तीन तासांचा प्रवास कमी होतो...

त्यामुळे आता केलॉंग येथे थांबण्याची गरज लागत नाही...  सिसू जवळच्या पट्टासियो धाब्यावर चहासाठी थांबलो... येथे गाडीत असलेल्या जसबिर सिंगची ओळख झाली... मिलिटरी मध्ये पोर्टरच्या पोष्टसाठी त्याची निवड झाली होती... देशासाठी काम करणाऱ्या जवानांबाबत मनात अपरीमित आदर असल्यामुळे त्याला भरपूर शुभेच्छा दिल्या... त्याच्या सोबत फोटो पण काढला... 

वातावरणात विरळता आली की पर्वत उघडे बोडके होत जातात... आणि आसमंताचा निळेभोरपणा डोळ्यांना सुखावतो..

पुढची सर्व ठिकाणे १४ हजार फुटांच्यावर होती... त्यामुळे डोक्यात किणकिण सुरू झाली होती... ही किणकिण म्हणजे वातावरणात प्राणवायूची कमतरता आहे याचा संदेश होता... हाच तर माईंड गेम होता... दीर्घ श्वास आणि सतत पाणी पिणे हा त्याच्यावर जालीम उपाय होता... सरचू येथील पोलिस पोष्ट वर गाडीचे कागदपत्र आणि प्रवाशांची तपासणी झाली.

मधल्या गावाची नावे सुद्धा डोक्याला झिंग आणणारी होती ब्रांडी पुल, व्हिस्की नाला, झिंग झिंग बार... त्यातच पंधरा हजार फुटवरील बारालच्छा पास आणि साडे पंधरा हजार फुटावरील नाकीला पास लागला... 

नाकिला आणि बारालच्छा पास वर वाहणाऱ्या प्रचंड वाऱ्यामुळे तेथे उभे राहणे सुद्धा कठीण होते... बाणाच्या अणकुचीदार अग्रासारखे सू सू करत वारे अंगात शिरत होते... आणि ते वारे पचविणे हाच वातावरणाशी एकरूप होण्याचा राजमार्ग होता...

गाडीतील जवळपास सर्वजण खोकत होते... खोकणे हा सुद्धा मेंदूला प्राणवायू कमी पडतो आहे याचे लक्षण होते... प्राणायाम आणि मेडिटेशन करत असल्यामुळे संजय आणि माझ्यावर काहीच परिणाम झाला नव्हता... 

दोन परदेशी मुली सतत पाणी पीत होत्या... प्रत्येक चेकपोस्ट वर त्यांना पासपोर्ट दाखवावा लागत असल्यामुळे त्यांना गाडीच्या खाली उतरावे लागत होते... तेव्हा संजय, परेश आणि मी खाली उतरून वातावरणाशी एकरूप होण्याचा प्रयत्न करत होतो... 

दुपारी साडेचार वाजता १५३०० फुटावरील पांग येथे पोहोचलो... आज येथेच थांबून वातावरणाशी एकरूप होणार होतो... सायकलसह सर्व समान पांग येथे उतरवले...  सोनम गेस्ट हाऊसच्या मालकीणीने सुहास्य वदनाने स्वागत केले... 

त्या होमस्टे मधील हॉटेलात दोन लडाखी मुले डोके दुखतं म्हणून आडवे झाले होते... वातावरणातील कमी प्राणवायूचा त्रास कोणालाही होऊ शकतो...  आणि येथे आपले कणखर मन शरीराला साथ देते... 

सोनम हॉटेल मध्ये ब्रेड आमलेट आणि कडक चहा प्यायल्यावर आम्ही तिघे तरतरीत झालो... तिघांनीही आधी मानली लेह सायकलिंग केली असल्यामुळे मनाने बळकट होतो...

 खाण्याचे  बिल देण्याच्या बहाण्याने दिदी कडून गुगल पे साठी हॉट स्पॉट  मागून घेतला आणि सर्वांना व्हॉट्स ॲप वरून खुशाली कळविली..

सोनम दिदीने आज रात्री राहण्यासाठी तीन बेडचा रूम दाखवला आणि त्याचे भाडे साडेतीन हजार रुपये सांगितले... संजय म्हणाला तीनशे रुपयाच्या  कॉमन डॉरमेटरी मध्ये राहूया... परंतु सायकल सुरक्षित ठेवणे आणि सर्व लाईट, पॉवर बँक आणि मोबाईल चार्ज करण्यासाठी वेगळा रूम घेणे आवश्यक होते... दिदीला रूमसाठी पंधराशे रुपयात पटविले... तिची एकच अट होती... माझ्या हॉटेलात जेवण आणि नाष्टा घेणे... ही गोष्ट आम्हाला सुद्धा मंजूर होती...

ऊन कमी झाल्यावर थंडी वाढते म्हणून ताबडतोब सायकलला लावलेले रॅपर काढून सायकल असेंबल केली...  सायकल वरून छोटीशी रपेट मारून सायकल ओके आहे याची तपासणी केली...

बरोबर सात वाजता जनरेटरवर लाईट आली... आता संजयची कामगिरी सुरू झाली... इलेक्ट्रिक किटली वर पाणी गरम करून गिरनार इन्स्टंट सॅचेच्या सहाय्याने मस्त चहा बनविला... आणि आजच्या दिवसाचे सेलिब्रेशन केले...

चंदीगड वरून पांग पर्यंत पंधरा हजार फुटावर पोहोचलो होतो... न थांबता... आणि एकदम टकाटक... 

रात्री फ्राईड राईस आणि चहा पिऊन आजच्या दिवसाची सांगता केली... दिदी पण खुश आणि आम्ही पण खुश...

प्रचंड मानसिक बळ असेल तरच असे चौकटी बाहेर जाऊन जीवनाचा आनंद घेता येतो... आणि हे तुम्ही सर्वजण करू शकता... याची खात्री आहे...

जय श्री राम...